آموزش گیتار علیرضا نصوحی

زادگاه : اسپانیا (بارسلون)

علت شهرت: آهنگساز سبک کلاسیک و رومانتیک - نوازنده چیره دست گیتار کلاسیک
علت مرگ : سرطان مری
سال مرگ : 1839

ژوزف فرناندو ماكاری سور (Fernando Sor) در بارسلون متولد شد. روز تولدش به درستی مشخص نمی باشد اما ثابت شده كه كه در 14 فوریه 1778 تعمید داده شده است. اگر چه او پسر یك بازرگان بود و موقعیت آن را داشت كه از تحصیلات بهتری بهرمند شود اما در صومعه مدرسه كر منتسرا تحصیل موسیقی كرد و ویلون , پیانو و هارمونی آموخت.

پدر سور دارای یك گیتار بود به همین جهت او با صدای این ساز آشنایی داشت .در هنگام فارغ التحصیلی و ترك صومعه به روش مرسوم آن زمان یك سكه طلا به او اهدا شد كه فرناندو با آن یك گیتار خرید.

در سال 1797 اپرای سور در بارسلون اجرا شد و با موفقیت روبرو شد. این موفقیت او را تحت الحمایه دوشس آلبا , كه ظاهرا به آهنگسار جوان عشق میورزید , قرار داد. در این زمان سور در ارتش اسپانیا ثبت نام شد و با درجه سروانی به داوطلبین پیوست. در همین دوران اولین تنصیفات مهم او برای گیتار نیز منتشر شد.

مرگ زودرس و نابهنگام دوشس آلبا در 1802 موجب بی پناهی سور گردید اما شانس آن را داشت كه به خدمت دوك مدیناچلی در آید. این خوشبختی دیری نپایید چون نیروهای فرانسوی تحت فرمان ناپلئون اسپانیا را اشغال كردند و ناپلئون برادر خود ژوزف بناپارت را به عنوان نایب السلطنه بر تخت پادشاهی اسپانیا نشانید. در این هنگام بعضی از روشنفكران و آزادیخواهان اسپانیایی كه سور یكی از آنان بود با تصور اینكه دولت دست نشانده ژوزف بناپارت مجبور به رفورم های سیاسی خواهد شد به صف مخالفان شاه مخلوع اسپانیا( چارلز چهارم) پیوستند.

بنابراین وقتی نیروهای فرانسوی از ارتش ولینگتون شكست خورده و از اسپانیا خارج شدند سور نیز مجبور به ترك كشورش گردید و به همراهی آنها به فرانسه رفت .

سور در پاریس اقامت كرد و با تشویق آهنگسازان بر جسته ای چون كروبینی و برتون به فعالیت موزیكال خود ادامه داد این دوران برای سور پر حاصل بود چون تعدادی از اپراها, باله ها, سمفونی ها, آوازها و همچنین قطعاتی برای گیتار تنصیف كرد.

سور درسال 1815 به انگلستان رفت و با نوازندگی در خشان خود جامعه انگلیسی را شیفته خود كرد. او در 24 مارس 1817 كنسرتهایی برای گیتار ویلون ویولا و یولون سل را در انجمن فیلارمونیك لندن اجرا كرد و با تحسین مواجه شد.

در این هنگام گیتار از یك تجدید حیات بهرمند شده بود و نوازندگان مشهوری مانند دیونیزیوآگوادو (1784- 1849) و فرناندو كارولی (1770- 1849 ) در پایتخت فرانسه در رقابت با یكدیگر بودند. رقابت بین این حرفه ای ها چنان جدی بود كه موجب جدال ها و موضوع كاریكاتورهای روز بود .در یكی از این كاریكاتور ها جنگ تن به تنی ترسیم شده بود كه حریفان از گیتار خود به عنوان چماق برای كوبیدن بر سر یكدیگر استفاده میكردند.

سور دوستیه ماندگاری را با آگوادو بر قرار كرد كه بی درنگ به اجرای مكرر بسیاری از دوئت های سور توسط آن انجامید. در این دوران سور علاوه بر آهنگسازی و اجرای كنسرت شاگردانی را نیز آموزش می داد كه بسیاری از آنها بانوان اجتماعات سطح بالای فرانسه بودند.

آثار :

بدون تردید فرناندو سور بزرگترین آهنگساز و چیره دست ترین نوازنده گیتار کلاسیک جهان بود.آثار وی همیشه جزو متد آموزشی همه هنرسراهای موسیقی و دانشگاه های موسیقی می باشد . و هیچوقت  تا به امروز آثارش از کتابهای آموزش گیتار کلاسیک حذف نشده است .آثار فرناندو سور علاوه بر اینکه زیباست دارای ارزش نوازندگی نیز هست آثار این هنرمند از ریتم بسیار خاصی پیروی می کند.

تمام ساخته های سور متشکل از 63 اپوس (دفترچه) می باشد که از این نظر رقبایی با آثار بیشتر دارد. آثار او شامل فرم ها و قطعات بلندی همچون سونات، فانتزی و تم واریاسیون تا قطعات و رقص های کوچکی مثل مینوئت، والس، دیورتیمنتو و اتود می باشد. برای آشنایی بهتر با آثار این آهنگساز به بررسی آن ها می پردازیم:

- اتود ها: بی شک اتود های سور در نوع خود جزو بهترین ها هستند. از آنجا که سور به تدریس گیتار نیز میپرداخت ناگزیر به نوشتن اتودهایی برای آموزش هنرجویان خود در سطوح ابتدایی و متوسطه بوده است. چکیده ی اتودهای سور را در 20 اتودی که سگوویا گردآوری و انگشت گذاری کرده می توان یافت. این اتودها قطعاتی ساده برای تمرین نیستند بلکه قطعاتی تکنیکی بوده که با استادی نوشته شده اند و در سراسر دنیا توسط نوازندگان و مدرسان بزرگ توصیه می شوند و بعضی از آن ها در رسیتال ها و آلبوم ها نواخته می شوند.

- دیورتیمنتوها، مینوئت ها و والس ها: این قطعات مینیاتوری، ملودیک، ریتمیک و زیبا هستند اما اغلب کوتاه بوده و از 2 دقیقه فراتر نمی روند و حس و حالی مشابه دارند. این قطعات بیشتر برای هنرجویان سطح متوسطه مناسب است. شاید معروف ترین و برجسته ترین این قطعات مینوئت شماره6 از اپوس 11 در لا ماژور باشد که توسط نوازندگان بزرگ زیاد اجرا می شود.

- فانتزی ها : حجم بسیاری از قطعات سور را فانتزی های او تشکیل می دهند که اغلب قطعاتی بلند با تمپویی آهسته یا متوسط و در تونالیته ی مینور می باشند. در میان فانتزی های سور نمی توان اثری در حد شاهکار یافت. اغلب فانتزی های او با پیش درآمدی با شکوه و سودایی آغاز می شوند که جذاب هستند اما در ادامه این جذابیت کم کم از بین رفته و قطعه کمی کسل کننده به گوش می رسد. یکنواختی و ایستایی تمپو، حس و تونالیته از جذابیت فانتزی های او می کاهد. فانتزی های سور معمولا حس مشابهی را به شنونده انتقال می دهند. فانتزی در Re مینور که اخیرا کشف شده و شماره اپوس ندارد را می توان زیباترین و برجسته ترین فانتزی سور دانست.

- تم و واریاسیون ها : سور چندین قطعه با این فرم دارد که نمی توان گفت قطعات او بهترین ها در این فرم هستند و در این زمینه رقیب سرسختی به نام مائورو جولیانی ایتالیایی دارد اما واریاسیون های فلوت سحرآمیز از اپوس9 اثر سور بی شک یکی از شاهکارهای تاریخ گیتار کلاسیک است که در ادامه به بررسی اختصاصی آن خواهیم پرداخت.

- سونات ها : سور همانند بتهوون آهنگسازیست که در دو دوره ی کلاسیک و رمانتیک زندگی می کرده و آثار او نیز هم کلاسیک هم رمانتیک هستند. می دانیم که در این دو دوره فرم سونات مهم ترین فرم برای ساز تکنواز بوده که نشان دهنده قدرت و اهمیت ساز می باشد اما متاسفانه سور تنها 4 سونات برای گیتار دارد که از آن میان تنها سونات اپوس 22 را می توان یک سونات کامل محسوب کرد. سونات های اپوس14و 15  قطعاتی تک موومانی است (سونات ها اغلب در 3 تا 4 موومانی نوشته میشوند). سونات اپوس 25 با یک پیش درآمد کند و طولانی شروع می شود درحالی که سونات ها به فرم سونات و تمپو نسبتا تند آغاز می شوند. موومان دوم از اپوس25 به فرم سونات بوده و موومان سوم به فرم تم واریاسیون است (موومان سوم سونات ها مینوئت یا اسکرتزو هستند). در پایان سونات اپوس 25 سور به جای روندو که رایج است از رقص مینوئت استفاده کرده. دلیل این اقدام سور مشخص نیست شاید او نمی خواسته به تقلید از سونات های پیانو و ویولن بپردازد. اما سونات اپوس 22 که به سبک سونات های موتزارت و هایدن نوشته شده یکی دیگر از شاهکارهای گیتار کلاسیک است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.